Natuurijsmeesters bereiden zich het hele jaar voor op vorst

16 januari 2025 

Weer of geen weer: natuurijsmeesters bereiden zich het hele jaar voor op vorst

Een paar graden vorst… meer heeft deze winter nog niet opgeleverd. Maandag 13 januari 2025 werden in Winterswijk de eerste schaatsmeters van 2025 op natuurijs verreden. De ijsmeesters van de plaatselijke natuurijsvereniging kregen het voor elkaar om met enkele nachten vorst 8 millimeter natuurijs te maken. Een natuurijsbaan vormt zich door de warme en kwakkelende winters niet meer vanzelf.

Maar de 7.500 natuurijsmeesters in Nederland staan op scherp. Zet de kou een beetje door, dan moeten zij aan de bak. Want meteorologen zijn het erover eens: vroeg of laat slaat Koning Winter gewoon weer toe en dan kun je er maar beter klaar voor zijn. “Gewoon zorgen dat die spullen dik voor de winter al op orde zijn.”

Het wordt warmer, het aantal vorstdagen per winter is bijna stabiel laag en de laatste wedstrijd op écht natuurijs was in 2013 de ronde van Gaasterland: een neoklassieker die werd gewonnen door Bob de Vries en Foske Tamar van der Wal. De laatste georganiseerde toertocht stamt ook uit die vorstperiode, dus we staan al een flink tijdje droog. Wel wordt er vrijwel iedere winter geschaatst op verschillende landijsbanen, waar met een paar graden vorst ouderwetse ijspret wordt georganiseerd. De Club van Natuurijs wil de 450 natuurijsverenigingen en 80 toertochtorganisaties in Nederland ondersteunen. Het delen van kennis en het stimuleren van innovatie zorgen ervoor dat natuurijsmeesters miljoenen mensen snel en veilig schaatsplezier kunnen bieden.

‘Zorg dat je er altijd klaar voor bent’ – een advies dat natuurijsmeesters door heel Nederland ter harte nemen. Want wanneer de vorst doorzet, moet alles in gereedheid zijn. “Gewoon zorgen dat die spullen dik voor de winter al op orde zijn,” benadrukt Bert Timmerman, voorzitter van IJsclub Vooruitgang in Ammerstol.

De voorbereidingen beginnen al maanden van tevoren. “We zijn echt het hele jaar rond bezig,” legt Timmerman uit. “Vooral in de herfst controleren we alles: pompen, dweilwagens en andere materialen. Je wilt niet op het moment suprême ontdekken dat iets niet werkt.”

Het belang van een goede voorbereiding wordt versterkt door de kortere vorstperiodes. Snel schakelen is essentieel. Dankzij deze aanpak kunnen ijsbanen zoals die in Ammerstol vrijwel iedere winter een paar dagen open. Daar leren kinderen schaatsen en genieten talloze mensen van hun rondjes op het ijs.

De organisatie achter toertochten

Toertochten op natuurijs vormen wel het summum van Nederlandse schaatstraditie. Toch vraagt de organisatie ervan een enorme inspanning. Hillebrand Bearda, voorzitter van de Molentocht in de Alblasserwaard, legt uit hoe complex het proces is. “Onze vergunning beslaat een heel boekwerk met twintig bijlages. Het vereist samenwerking tussen gemeenten, politie, EHBO, brandweer en nog veel meer partijen.”

De medewerking van gemeenten speelt een cruciale rol. “We hebben geluk met onze gemeenten, die heel ‘Molentochtgezind’ zijn,” zegt Bearda. Dankzij een vijfjarige vergunning kan de organisatie zich richten op andere uitdagingen, zoals het beheersen van de deelnemersstroom. “Met bijna 20.000 deelnemers tijdens de laatste editie hebben we een digitaal inschrijfsysteem opgezet. Dit verdeelt de schaatsers over verschillende startlocaties en -tijden. Het werkte fantastisch en zorgde voor een veilige spreiding op het ijs.”

Deze innovaties worden graag gedeeld. Bearda pleit voor een centrale kennisbank, zodat alle toertochten kunnen profiteren van ervaringen en oplossingen. Dankzij de Club van Natuurijs worden dergelijke kennisuitwisselingen gestimuleerd en ondersteund, zodat toertochten ook in de toekomst mogelijk blijven.

Innovatie en samenwerking voor veilig natuurijs

Hoewel de winters korter en warmer worden, blijven natuurijsverenigingen zich inzetten om schaatsplezier mogelijk te maken. “Je moet met elkaar proberen het te blijven doen,” zegt Bert Timmerman van IJsclub Vooruitgang in het Zuid-Hollandse Ammerstol. Innovatie en samenwerking zijn hierbij sleutelwoorden.

De aanleg van moderne natuurijsbanen speelt een belangrijke rol. Natuurijsverenigingen bezoeken elkaar om te leren van elkaars aanpak. Timmerman: “We hebben afgelopen jaar vijf of zes ijsclubs over de vloer gehad. Die krijgen dan een nieuwe baan vanwege woningbouw, en wij delen graag onze kennis en tekeningen.”

De politiek moet ook actief betrokken blijven. Jan Geert Veldman uit Noordlaren herinnert zich hoe duizenden schaatsers vanuit heel Nederland naar het Zuidlaardermeer kwamen. “Als je het organiseert, heb je het in de hand,” stelt hij. Burgemeesters en beleidsmakers hebben echter vaak weinig kennis van wat een toertocht vereist. Hier kan de KNSB een grote rol spelen, bijvoorbeeld door lokale overheden te adviseren.

Ondanks de uitdagingen blijft de motivatie groot. “Het belangrijkste advies is: zorg dat je altijd klaar bent,” besluit Timmerman. De Club van Natuurijs staat klaar om verenigingen te ondersteunen, kennis te delen en innovatie te stimuleren, zodat Nederland kan blijven genieten van natuurijs.

Help ons mee schaatsen op natuurijs te behouden en sluit je aan de bij Club van Natuurijs. Bovendien krijg jij als lid van de Club van Natuurijs voorrang op de aanschaf van een toertochtstartbewijs als deze verreden kan worden. Word ook lid.