
KNSB leidt deze winter meer dan 150 natuurijsmeesters op
29 januari 2025
KNSB leidt deze winter meer dan 150 natuurijsmeesters op
In de afgelopen maanden zijn honderden natuurijsmeesters aan het werk geweest om hun schaatsbanen (skeelerbanen, weilanden en plassen) voor te bereiden op de komst van vorst. Dat was hard werken geblazen. Door de inzet van vele vrijwilligers kon er op sommige plekken al even geschaatst worden. Een hedendaagse natuurijsmeester moet van alle markten thuis zijn: naast kennis van ijs, stromingen en weer, moet je goed op de hoogte zijn van de wereld van vergunningen, veiligheid en moderne communicatie. De tijd van kennisoverdracht van vader op zoon lijkt voorgoed voorbij, maar dankzij de cursus Natuurijsmeester van de KNSB blijft het vakmanschap bestaan.
‘Over de ijsvloer bij…’
Deze winter worden er 113 vrijwilligers opgeleid tot natuurijsmeester. En om bestaande natuurijsmeesters verder te verdiepen in hun vak, organiseert de KNSB deze winter een aantal bijscholingsdagen. Het vak blijft zich immers vernieuwen: nieuwe technieken worden uitgevonden, bestaande methoden verbeterd en gedeeld met andere natuurijsmeesters. ‘Over de ijsvloer bij…’ biedt natuurijsmeesters een uniek kijkje in de keuken van collega’s elders in het land. Natuurijsmeesters gaan bij elkaar op bezoek om contacten te leggen en te leren: hoe gaat het er aan toe bij de verschillende typen natuurijsbanen: de combibaan, landijsbaan en diepwaterbaan en wat zijn de nieuwste technologieën.
De in december 2024 door de KNSB opgerichte Club van Natuurijs richt zich op het behoud van schaatsen op natuurijs. Wie dit cultureel erfgoed een warm hart toedraagt kan lid worden van de Club. Met de contributieopbrengsten kan de KNSB onder andere opleidingen als deze gaan vergoeden.
Jurre Trouw, manager sportparticipatie van de KNSB: “We willen dat er zoveel mogelijk geschaatst kan worden, ondanks de klimaatverandering. Daarvoor moeten we continu innoveren en vrijwilligers blijven opleiden, zodat we spaarzame momenten optimaal benutten. Daarom hebben we de Club van Natuurijs opgericht. Hoe meer mensen lid worden, hoe meer vrijwilligers we kunnen opleiden en kennis kunnen delen. Met drie lidmaatschappen kan de Club van Natuurijs bijvoorbeeld een natuurijsvereniging de cursus Natuurijsmeester gratis aanbieden en hiermee stimuleren wij kennisoverdracht.”
Kennisoverdracht
Op die kennisoverdracht hamert docent Natuurijsmeester en auteur van het bijbehorende lesboek ‘De Natuurijsmeester’ Teun Breedijk op. Kennisoverdracht, inspelen op nieuwe situaties en vooral het zoveel mogelijk borgen van veiligheid. Het is waar mede-docent Dirk de Groot ook graag op focust. “De rol van natuurijsmeester is nu belangrijker dan ooit”, zegt Breedijk, die zijn sporen verdiende als wedstrijdleider marathonschaatsen. “Er zullen altijd weerextremen blijven, met korte, felle winters. Dat betekent dat kennis van ijs en onderkenning van gevaren cruciaal is. Mensen krijgen namelijk geen tijd om aan het ijs te wennen. Een goede natuurijsmeester kan inspelen op die korte vorstperiodes. Dat doet hij door snel te schakelen, zodat er in no-time geschaatst kan worden.”
Doeners
“Natuurijsmensen hebben niet zoveel met draaiboeken; het zijn echte doeners”, weet Dirk de Groot, die jaarlijks tientallen natuurijsmeesters opleidt. Het zijn doeners, maar tegenwoordig zit er toch ook wel een aardige theoretische component aan, vertelt hij. “We proberen er systematiek in te brengen, door te focussen op onderwerpen als sterk ijs. Zodat toekomstige natuurijsmeesters nadenken over bijvoorbeeld ijsdikte in relatie tot het gewicht dat erop komt. Als de natuurijsmeesters slagen in het optimaliseren van het schaatsplezier, dan gaat het goed.”
Zo’n doener is Piet Vervoort van ijsclub Siberia in Warmond. Hij volgde begin januari de cursus in Warmond, waar Dirk de Groot les gaf aan 25 cursisten. Hen ‘nieuwe natuurijsmeesters’ noemen, doet mensen als Piet tekort, gezien hun soms lange staat van dienst. “Ik ben al een paar jaar bezig met Over 1-Nacht IJs”, vertelt hij over het project op de Warmondse skeelerbaan waar met een zelf ontwikkelde techniek snel ijs gelegd kan worden. “We kunnen in één nacht bij 2 of 3 graden vorst een ijsbaan neerleggen. Dus we hebben daar al wat ervaring op het gebied van ‘natuurijs’.”
Nieuwe technieken
Vervoort en zijn clubgenoten zijn het levende voorbeeld van mensen uit het werkveld die hun kennis met de cursus aanvullen. “Ervaring doe je natuurlijk vooral op binnen de vereniging zelf”, zegt Teun Breedijk. “Je moet pragmatisch ingesteld zijn, technische kennis hebben van machines die het ijs onderhouden en interesse hebben in weer en klimaat”, legt hij uit. “Kunnen doorzetten is een belangrijke eigenschap van de natuurijsmeester. Kijk alleen al naar de ontwikkeling van de combibanen en hoe natuurijsmeesters vernieuwend zijn in het maken van het ijs. Die ontwikkeling is al jaren aan de gang en zal ook niet stoppen. Nieuwe technieken, zoals in Winterswijk met het schuimbeton onder de baan als isolator, zijn nog maar het begin van deze ontwikkeling.”
Dat die nieuwe ontwikkelingen ook in de cursus aan bod kwamen, beviel Piet Vervoort het meest. “Het technische deel over metingen, zoals op vier plaatsen meten in Winterswijk, was voor ons interessant”, geeft hij aan. “Metingen, isolatiewaarden en al die dingen meer, dat hebben we in Warmond gelijk opgepikt. We gaan gewoon ook een paar extra meetpunten in het schuimbeton zetten.” Zo heeft de cursus voor iedere aankomende ijsmeester wel onderdelen die helpen je verder te ontwikkelen, zag Vervoort. “Het was een heel divers gezelschap. Er zaten mensen van landijsbanen en mensen met diep water die zitten te wachten tot er flinke vorst komt.”
Wat hem misschien nog wel het meest beviel, was het relatief jonge publiek dat zich liet opleiden tot natuurijsmeester. “Ik was blij dat er wat jongere mensen bij zaten. Het is een essentiële cursus, want er zit natuurlijk veel kennis bij de hele oude generatie die opgegroeid is met natuurijs. Het stokje moet doorgegeven worden. Ik was blij dat er bij ons mensen zaten van een jaar of 40.”
Prachtige verhalen
Het is een trend die Breedijk ook ziet: “Ik zie veel jonge natuurijsmeesters op de cursus. Afgelopen week in Utrecht bijvoorbeeld had ik drie jonge vrouwen onder de cursisten, dat is heel mooi. Uiteindelijk gaat het daar om: dat de kennis wordt doorgegeven en verdiept. Om uiteindelijk als het vriest, te kunnen handelen en mensen de mooiste buitensportbeleving te geven die er bestaat. Het is heel belangrijk dat de natuurijsmeester het cultureel erfgoed natuurijs bewaakt”, besluit Breedijk. “Zodat als het vriest, heel Nederland geniet. Nederlanders mopperen op dit soort dagen niet meer op elkaar, maar we genieten van het oergevoel van natuurijs. Dat nemen we mee en dat worden uiteindelijk prachtige verhalen.”
De Club van Natuurijs helpt natuurijsverenigingen kennis delen, stimuleert innovatie en zorgt dat we met z’n allen vaker en sneller van natuurijs kunnen genieten. Help mee om schaatsen op natuurijs te behouden en sluit je aan bij de Club van Natuurijs. Bovendien krijg jij als lid van de Club van Natuurijs voorrang op de aanschaf van een toertochtstartbewijs als deze verreden kan worden. Word ook lid.